ప్రధాన మంత్రుల పట్టిక - వారి ప్రత్యేకతలు

List of the Prime Ministers of India

జవహర్‌లాల్‌ నెహ్రూ (15-8-1947 నుండి 27-5-1964)

• జన్మస్థలం - ఉత్తర ప్రదేశ్‌
• భారతదేశానికి అత్యధిక కాలము, అనగా 16 సంవత్సరాల 286 రోజులు ప్రధాన మంత్రిగా పనిచేశారు.
• నాలుగు పర్యాయాలు ప్రధానిగా పదవీ ప్రమాణస్వీకారం చేసారు. (1947, 1952, 1957, 1962)
• ఆధునిక నవభారత నిర్మాత
• ప్రజాస్వామ్య సామ్యవాదాన్ని మనదేశంలో ప్రవేశపెట్టినారు.
• ప్రణాళికాబద్దమైన ఆర్థిక వ్యవస్థకు శ్రీకారం చుట్టారు.
• భారతదేశ పారిశ్రామిక రాజ్యాంగంగా పేర్కొనే 1956 పారిశ్రామిక తీర్మానమును ప్రవేశపెట్టారు.
• భారత విదేశాంగ విధాన రూపశిల్పిగా పేర్కొంటారు.
• పంచశీల సిద్ధాంతకర్త, పంచశీల ఒప్పందంపై చైనాతో 1954లో సంతకం చేశారు.
• అలీన ఉద్యమ నిర్మాణంలో ఒకరిగా పేరొందారు.
• 1955లో భారతరత్న గ్రహీత (ఈ అవార్డు పొందిన తొలి ప్రధాని)
• పదవిలో ఉండగా మరణించిన తొలి ప్రధాని.
• ఎర్రకోటపై ఎక్కువ పర్యాయాలు జెండాను ఎగురవేశారు. (17 పర్యాయాలు)

గుల్టారిలాల్‌ నందా (25-5-1964 నుండి 9-6-1964)

• జన్మస్థలం - సియాల్‌కోట్‌, పంజాబ్‌ రాష్ట్రం (ప్రస్తుతం పాకిస్థాన్‌లో ఉంది).
• తాత్కాలిక ప్రధాని
• 1997లో భారతరత్న గ్రహీత. (మరణానంతరం)

లాల్‌బహదూర్‌ శాస్త్రి (9-6-1964 నుండి 11-1-1966)

• జన్మస్థలం - ఉత్తర ప్రదేశ్‌
• జై జవాన్‌ -జై కిసాన్‌ అను నినాదాన్ని ఇచ్చారు.
• 1965లో పాకిస్థాన్ తో జరిగిన యుద్దాన్ని సమర్ధంగా ఎదుర్కొన్నారు.
• 1966లో పాకిస్థాన్  అధ్యక్షుడు అయూబ్‌ ఖాన్‌తో తాష్కెంట్‌ ఒప్పందంపై సంతకాలు చేసినారు.
• విదేశీ పర్యటనలో మరణించిన ప్రధాన మంత్రి 'మరియు పదవిలో ఉండగా మరణించిన 2వ ప్రధాని (తాష్కెంట్‌ ఒప్పందం మరుసటి రోజే మరణించారు)
• రైల్వే మంత్రిగా కర్టాటకలో జరిగిన రైలు ప్రమాదానికి నైతిక బాధ్యత వహిస్తూ నెహ్రూ ప్రభుత్వం నుండి రాజీనామా చేశారు.
• 1966లో భారతరత్న గ్రహీత. (మరణానంతరం అవార్డు పొందిన మొదటి వ్యక్తి) 

గుల్దారిలాల్‌ నందా (11-1-1966 నుండి 24-1-1966)

• తాత్కాలిక ప్రధాని

శ్రీమతి ఇందిరా గాంధి (24-1-1966 నుండి 24-3-1977)

• జన్మస్థలం - ఉత్తర ప్రదేశ్‌
• ఇండియా తొలి మహిళా ప్రధాని.
• ఆర్థిక మంత్రిత్వ శాఖను నిర్వహించిన తొలి మహిళ.
• కేంద్ర సమాచార శాఖా మంత్రిగా పనిచేశారు.
• భారతదేశానికి అత్యధికకాలం ప్రధాన మంత్రిగా పనిచేసిన రెండవ వ్యక్తి
• మొదటి మధ్యంతర ఎన్నికలను నిర్వహించిన ప్రధాని (1971)
• మొదటిసారిగా 14 బ్యాంకులను 1969లో జాతీయం చేయటం జరిగింది.
• 1970లో రాజభరణాలను రద్దు చేయటం జరిగింది. 
• గరీబీ హఠావో అను నినాదాన్ని 1971లో ఇచ్చారు.
• 20 సూత్రాల పథకాన్ని ప్రవేశపెట్టారు.
• మనదేశంలో అత్యధికసార్లు అత్యనసర సరిస్థితులను వీరి కాలంలోనే విధించారు.
• భారత రాజ్యాంగములో అధిక సనరణలు వీరి కాలంలోనే జరిగాయి
• 1974లో మొదటిసారిగా ఫోఖ్రాన్ లో అణుపరీక్షలు నిర్వహించారు.
• 1975లో జాతీయ ఆంతరంగిక అత్యవసర పరిస్థితి విధించటం జరిగింది.
• జాతీయ ఎమర్జెన్సీ కాలములో జరిగిన అవకతవకలపై అరెస్ట్  గావింపబడిన ప్రధాని.
• ప్రధాని పదవిలో ఉండి పార్లమెంటు సభ్యురాలుగా ఓడిపోయిన వ్యక్తి,
• 1972లో చారిత్రాత్మకమైన సిమ్లా ఒప్పందాన్ని పాకిస్తాన్‌ ప్రధాని అయిన జుల్ఫీకర్‌ అలీ భుట్టో తో కుదుర్చుకున్నారు.
• 1971లో నాటి అగ్రరాజ్యమైన రష్యాతో 20సం. శాంతి ఒప్పందాన్ని కుదుర్చుకొనటం జరిగింది.
• సభలో నామినేటెడ్‌ సభ్యురాలిగా ఉండి ప్రధాన మంత్రి పదవి చేపట్టిన మొదటి వ్యక్తి 
• పదవిలో ఉండగా మరణించిన మూడవ ప్రధాని. హత్యకు గురైన మొదటి ప్రధాని
• 1971లో భారతరత్న అవార్డు పొందిన తొలి మహిళ

మొరార్టీ దేశాయ్‌ (24-3-1977 నుండి 28-7-1979)

• జన్మస్థలం - గుజరాత్‌
• తొలి కాంగ్రెసేతర ప్రధాన మంతి. రాజీనామా చేసిన మొదటి ప్రధాని,
• ఇండియాలో సంకీర్ణ ప్రభుత్వాలకు నేతృత్వం వహించిన మొదటివ్యక్తి
• ముఖ్యమంత్రిగా పదవి నిర్వహించి ప్రధానియైన మొదటి వ్యక్తి
• భారత పార్లమెంటులో అత్యధికసార్లు (9) బడ్జెట్‌ను ప్రవేశపెట్టారు.
• నిరంతర ప్రణాళికలు వీరి కాలంలోనే ప్రవేశపెట్టారు.
• కేంద్ర ప్రభుత్వ ఉద్యోగాలయందు ఓబిసి లకు రిజర్వేషన్లు కల్పించాలనే ఉద్దేశ్యంతో మండల్‌ కమీషన్‌లను నియమించారు.
• ఏకకాలంలో ఇద్దరు ఉప ప్రధానులను (చరణ్‌సింగ్‌, జగ్జీవన్‌ రామ్‌) కలిగియున్న ప్రధాన మంత్రి.
• పాకిస్థాన్ ఇచ్చే పురస్కారం నిషాన్‌-ఇ-పాకిస్థాన్  పొందిన తొలి భారతీయుడు.
• 1991లో భారతరత్న గ్రహీత

చరణ్‌ సింగ్‌ (28-7-1979 నుండి 14-1-1980)

• జన్మస్థలం - ఉత్తర ప్రదేశ్‌
• పార్లమెంటును ఎదుర్కొకుండానే రాజీనామా చేసిన ప్రధాన మంత్రి.
• ప్రధాన మంత్రిగా 23 రోజులు పనిచేయగా, ఆపద్ధర్మ ప్రధాన మంత్రిగా కలలు పనిచేశారు.
• రైతు బాంధవుడిగా పేరొందినారు.
• ముఖ్యమంత్రిగా పనిచేసి ప్రధానియైన రెండవ వ్యక్తి
• మొదటిసారిగా విశ్వాస తీర్మాన ప్రకటనను ఎదుర్కోవాల్సి ఉండాల్సింది కాని రాజీనామా చేశారు.

శ్రీమతి ఇందిరా గాంధి (14-1-1980 నుండి 31-10-1984)

రాజీవ్‌ గాంధి (31-10-1984'- 1-12-1989)

• జన్మస్థలం - బొంబాయి
• అతి చిన్న వయస్సులో (42) ప్రధాన మంత్రిగా పదవిని చేపట్టిన వ్యక్తి.
• కేంద్ర మంత్రి మండలిని అత్యధికసార్లు యి పునర్‌ వ్యవస్థీకరించారు.
• భారతదేశంలో సాంకేతిక విప్లవానికి పునాదులు వేసినవారు.
• శ్యామ్‌ పిట్రోడా తో కలిసి ఐ.టి.రంగంలో విప్లవానికి పునాదులు వేసిన వ్యక్తి.
• నూతన విద్యా విధానాన్ని 1986లో ప్రవేశపెట్టారు.
• ఓటు హక్కు యొక్క వయోపరిమితి 21 నుండి 18 సం.లకు తగ్గించారు.
• పార్టీ ఫిరాయింపు నిరోధక చట్టాన్ని తీసుకొచ్చారు.
• ఆఫ్రికా ఫండ్ ను ఏర్పాటు చేశారు.
• బికారీ హఠావో అను నినాదాన్ని ఇచ్చారు.
• 1991లో భారతరత్న గ్రహీత. (మరణానంతరం)

వి.పి.సింగ్‌ (2-12-1989 నుండి 10-11-1990)

• జన్మస్టలం - ఉత్తర ప్రదేశ్‌
• మనదేశంలో ఫ్రంట్‌ (సంకీర్ణ) ప్రభుత్వాలకు శ్రీకారం చుట్టారు.
• అవిశ్వాస తీర్మానము ద్వారా అధికారాన్ని కోల్పోయిన మొదటి ప్రధాన మంత్రి
• మండల్‌ కమీషన్‌ సిఫార్సులను అమలుకు శ్రీకారం చుట్టారు.
• అంతర్‌ రాష్ట్ర మండలిని ఏర్పాటు చేశారు
• అయోధ్య వివాదంలో బి.జె.పి.తన మద్ధతును ఉపసంహరించుకోవడం వల్ల అధికారాన్ని కోల్పోయారు.

చంద్రశేఖర్‌ (10-11-1990 నుండి 21-6-1991)

• జన్మస్థలం - ఉత్తర ప్రదేశ్‌
• బోండ్సీ బాబాగా (Baba of Bhondsi) పేరొందినారు. (బోండ్సీ చంద్రశేఖర్‌ నివాస స్థలము)
• 1991లో జరిగిన గల్ఫ్‌ యుద్ధ కాలంలో అమెరికన్‌ యుద్ధ విమానాలకు ఇంధనం సరఫరా చేయడం వివాదాస్పదం అయ్యింది.
• భారతదేశంలో రాజకీయ పాదయాత్రలకు శ్రీకారం చుట్టిన మొదటి వ్యక్తి, ఇతన్ని యంగ్‌ టర్క్‌ అని కూడా అంటారు.

పి.వి.నరసింహరావు (21-6-1991 నుండి 16-5-1996)

• జన్మస్థలం - వంగర గ్రామం, కరీంనగర్‌ (తెలంగాణ)
• దక్షిణ భారతదేశానికి (ఆంధ్రప్రదేశ/తెలంగాణ) చెందిన తొలి ప్రధాన మంత్రి.
• ముఖ్యమంత్రిగా పనిచేసి ప్రధానియైన వ్యక్తుల్లో నాల్గవ వ్యక్తి.
• అత్యధిక మెజారిటీతో గెలిచిన ప్రధాన మంత్రి
• లుక్‌ ఈస్ట్‌ అను విదేశాంగ విధానాన్ని ప్రవేశపెట్టారు.
• ఆర్థిక సంస్కరణలు ప్రవేశపెట్టారు.
• “ద ఇన్‌సైడర్‌” అనే ఆత్మకథను రాశారు.
• విశ్వనాథ సత్యనారాయణ రచించిన వేయిపడగలు నవలను “సహస్రఫణ్‌” అనే పేరుతో హిందీలోకి తర్జుమా చేశారు.
• దేశ్‌ బచావో, దేశ్‌ బనావో అనే నినాదాన్ని ఇచ్చారు.
• మైనార్జీ ప్రభుత్వాన్ని పూర్తి పదవీకాలం కొనసాగించినారు.
• ఇండియాలో నూతన ఆర్థిక విధానాలకు పునాదులు వేసినారు.
• పార్లమెంటు ఉభయ సభలలో దేనిలోనూ సభ్యుడు కాకుండానే ప్రధాన మంత్రి పదవిని చేపట్టిన వ్యక్తి
• తర్వాతి కాలంలో నంద్యాల నుండి పార్లమెంటు సభ్యుడిగా ఎన్నికైనారు.
• పదవిలో ఉండి, మోసపూరిత కేసులో (జార్ధండ్‌ ముక్తి మోర్చా ఎం.పి. అవినీతి కేసు) 3సం.ల శిక్ష విధింపబడిన తొలి ప్రధాని. తరువాత హైకోర్టు దీనిని తోసిపుచ్చింది. 

ఎ.బి.వాజ్‌పేయ్‌ (16-5-1996 నుండి 1-6-1996)

• జన్మస్థలం - మధ్య ప్రదేశ్‌
• ఒక పర్యాయంలోఅతి తక్కువ కాలం (13 రోజులు) పనిచేసిన ప్రధాన మంత్రి
• అత్యధిక పార్టీల ఫ్రంట్‌ ప్రభుత్వానికి నాయకత్వము వహించారు.
• అవిశ్వాస తీర్మానము ద్వారా అధికారాన్ని కోల్పోయిన ప్రధాన మంత్రి
• జై విజ్ఞాన్‌ అను నినాదాన్ని ఇచ్చారు.
• నూతన ఆర్థిక విధానాలను వేగవంతం చేయడంలో కీలకపాత్ర పోషించారు.
• ప్రోఖ్రాన్‌లో 2వసారి అణుపరీక్షలు 1998లో వీరి కాలంలోనే జరిగాయి.
• కార్గిల్‌ యుద్దాన్ని విజయవంతంగా ఎదుర్కొన్న ప్రధాని.
• లాహోర్‌కు ఇండియా నుండి బస్సు సర్వీసు రాయబారాన్ని వీరి కాలంలో ప్రారంభించారు.
• ఐక్యరాజ్య సభలో హిందీలో ప్రసంగించిన మొదటి ప్రధాని.
• 2014లో భారతరత్న బిరుదును పొందారు.
• ఉత్తమ పార్లమెంటేరియన్‌ అవార్డు పొందారు (2002)

హెచ్‌.డి. దేవెగౌడ (1-6-1996 నుండి 20-4-1997)

• జన్మస్థలం - కర్ణాటక
• దక్షిణ భారత (కర్ణాటక) 2వ ప్రధాని.
• ముఖ్యమంత్రిగా పనిచేసి ప్రధానియైన ఐదవ వ్యక్తి
• పార్లమెంటులో ఏ సభలో సభ్యుడు కాకుండా ప్రధాన మంత్రి పదవి చేపట్టిన రెండవ వ్యక్తి
• రాజ్యసభ సభ్యుడిగా ఉండి ప్రధాన మంత్రి పదవి చేపట్టిన రెండవ వ్యక్తి 
• 13 పార్టీలతో కూడుకున్న యునైటెడ్‌ ఫ్రంట్‌ ప్రభుత్వానికి నేతృత్వం వహించారు.
• అతి తక్కువ మంది లోక్‌సభ సభ్యులను (44) కలిగియుండి కేంద్రములో ప్రభుత్వాన్ని ఏర్పాటు చేసినవారు.

ఐ.కె.గుజ్రాల్‌ (21-4-1997 నుండి 18-3-1998)

• జన్మస్థలం - జీలం (పంజాబ్‌) ప్రస్తుతం పాకిస్థాన్‌లో ఉంది
• జనతాదళ్‌ నేతృత్వంలోని యునైటెడ్‌ ఫ్రంట్‌ ప్రభుత్వానికి నాయకత్వం వహించారు.
• రాజ్యసభ సభ్యుడిగా ఉండి ప్రధాన మంత్రి పదవిచేపట్టిన మూడవ వ్యక్తి.
• ఎన్‌.డి.ఏ. కూటమి ప్రభుత్వానికి నేతృత్వం వహించారు.
• గుజ్‌రాల్‌ డాక్ట్రిన్‌ (Gujral Doctrine) పేరుతో ప్రత్యేక విదేశాంగ విధానాన్ని రూపొందించారు.

ఎ.బి.వాజ్‌పేయ్‌ (19-3-1998 నుండి 13-10-1999) (13-10-1999 నుండి 22-05-2004) 

డా.మన్మోహన్‌సింగ్‌ (22-5-2004 నుండి 25-5-2009 - 17-5-2014)

• జన్మస్థలం - గాహ్‌ (పశ్చిమ పంజాబ్‌) ప్రస్తుతం పాకిస్థాన్‌లో ఉంది.
• మనదేశంలో కాంగ్రెస్‌ నేతృత్వంలో ఏర్పాటు చేసిన తొలి సంకీర్ణ ప్రభుత్వానికి నేతృత్వం వహిస్తున్నారు.
• యునైటెడ్‌ ప్రోగ్రెసివ్‌ అలయన్స్‌ కూటమి ద్వారా ప్రధాన మంత్రి పదవిని చేపట్టారు
• రాజ్యసభ సభ్యుడిగా ఉండి (అస్సాం నుండి) ప్రధాన మంత్రి పదవిని చేపట్టిన నాల్గవ వ్యక్తి
• పి.వి.నరసింహా రావు ప్రభుత్వ కాలంలో ఆర్థికమంత్రిగా, ఆర్థిక సంస్కరణలను ప్రవేశపెట్టుటకు ప్రధాన కారకుడు.
• అమెరికాతో అణు ఒప్పందాన్ని కుదుర్చుకున్న వ్యక్తి.

నరేంద్ర దామోదర్‌ దాస్‌ మోడీ (26-5-2014 - ప్రస్తుతం)

• జన్మస్థలం - వాద్‌ నగర్, మహాసన్  జిల్లా  బొంబాయి రాష్ట్రం, ప్రస్తుతం గుజరాత్‌లో ఉంది.
• అత్యధిక మెజారిటీతో గెల్చిన రెండవ ప్రధాని
• నాల్గు పర్యాయాలు గుజరాత్‌ ముఖ్యమంత్రిగా పనిచేసారు.
• విద్యార్థి నాయకుడిగా పనిచేసారు.
• ఐక్యరాజ్య సమితిలో హిందీలో ప్రసంగించిన రెండవ ప్రధాని. 
• ఎక్కువ కాలం కాంగ్రెసేతర ప్రధానిగా ఉన్న వ్యక్తి 

 

ప్రధాన మంత్రి పదవి చేపట్టినవారు - ప్రత్యక విశ్లేషణ

ముఖ్యమంత్రులుగా పనిచేసి ప్రధాన మంత్రులైనవారు

• మొరార్టీ దేశాయ్‌ - బొంబాయి రాష్ట్ర ముఖ్యమంత్రి
• చరణ్‌సింగ్‌ - ఉత్తరప్రదేశ్‌ ముఖ్యమంత్రి
• విపి. సింగ్‌ - ఉత్తరప్రదేశ్‌ ముఖ్యమంత్రి
• పి.వి. నరసింహారావు - ఆంధ్రప్రదేశ్‌ ముఖ్యమంత్రి
• దేవెగౌడ - కర్ణాటక ముఖ్యమంత్రి
• నరేంద్ర మోడీ - గుజరాత్‌ ముఖ్యమంత్రి

కొన్ని ముఖ్యాంశాలు

• అతి చిన్న మంత్రివర్గం ఏర్పాటుచేసిన ప్రధాని - జవహర్‌ లాల్‌ నెహ్రూ 
• పెద్ద మంత్రివర్గం ఏర్పాటుచేసిన ప్రధాని - మన్మోహన్‌సింగ్‌
• ఎక్కువ శాఖలను తన వద్దనే ఉంచుకున్న ప్రధాని - చంద్రశేఖర్‌ 
• బడ్జెట్‌ ప్రవేశపెట్టిన ప్రధానులు - జవహర్‌ లాల్‌ నెహ్రూ, ఇందిరా గాంధి & రాజీవ్‌ గాంధీ
• అత్యధికంగా ప్రధాన మంత్రులను అందించిన రాష్ట్రం - ఉత్తరప్రదేశ్‌ (6 మంది) - జవహర్‌ లాల్‌ నెహ్రూ, లాల్‌ బహదూర్‌ శాస్త్రి, ఇందిరా గాంధీ, చరణ్‌ సింగ్‌, వి.పి.సింగ్‌, చంద్రశేఖర్‌
• అత్యధికంగా ప్రధాన మంత్రులను అందించిన రెండవ రాష్ట్రం - గుజరాత్‌ (మొరార్జీ దేశాయ్‌ మరియు నరేంద్ర మోడీ)

భారతరత్న బిరుదు పొందిన ప్రధానులు 

• జవహర్‌ లాల్‌ నెహ్రు 1955 
• లాల్‌ బహదూర్‌ శాస్త్రి 1966
• శ్రీమతి ఇందిరా గాంధీ 1971 
• రాజీవ్‌ గాంధీ 1991
• మొరార్జీ దేశాయ్‌ 1991
• గుల్దారిలాల్‌ నంద 1997
• అటల్‌ బిహారి వాజ్‌పేయ్‌ 2014